Şurada tek solukta özet şeklinde gayet güzel bilgiler. Umarım doğrudur:
"merhaba,
son günlerde sözlük'te sıklıkla bahsedilen yerli otomobil konusu ile ilgili bir
takım açıklama ve düzeltmeler yapmak istiyorum. ilgili konuda araştırma yapan yahut konunun içerisinde olan yazarlarında fark edebileceği üzere, medya ve sözlük'te son günlerde otomobil ile ilgili birçok hatalı haber yapılıyor yahut haksız/temelsiz eleştirilerde bulunuluyor.
aslında bu durumu son zamanlarda sözlüğün düştüğü içler acısı hali ve yazarların herhangi bir konuda, araştırmadan, doğrulamadan ve de emin olmadan
bir bilgiye inanabilmelerinin kolaylığını yansıtması açısından önemli görmekteyim. yani bahsedeceğim konu üzerinden bu vahim durumu eleştirmek istiyorum.
1) yerli otomobil hikayesi
yerli otomobil konusu uzun yıllardır türkiye'de bir yılan hikayesine dönmüş olsada, ilk somut adımlar 2012 yılında atıldı. tübitak kasım 2012'de
100 milyon türk lirası teşvik ödülü ile bir yarışma açtı. 2 yıl süren yarışmada 20 proje yarıştı ve kazanan anadolu isuzu grubu oldu. ancak vaat edilen 100 milyon
lira 50 milyon liraya düşürülünce, isuzu yarışmadan çekildi.
daha sonra dönemin bakanı fikri ışık yerli otomobilin tübitak tarafından üretileceğini ve 2020 yılında piyasaya sürüleceğini belirtti.
burası önemli:
"tübitak, isveçli saab’ın otomobil üretim tesisleri ile 9-3 modelinin haklarını alan çinli nevs’in gönderdiği 4 prototip üzerinde yapacağı çalışmalarla
yerli otomobili üretime hazır hale getirmeyi planladı. tabii bu aşamada tüm test araçlarının, prototipler ve üretime hazır nihai aracın ise nevs tarafından üretileceği açıklandı. "
peki burası neden önemli?
(bkz: yerli otomobilin görüntüsünün sızması)
başlığında da görebileceğiniz üzere yerli otomobilin nevs (eski saab) modellerinin replikası olarak üretildiği/üretileceği konusundan bahsediliyor.
bu argümana kaynak olarakta nevs sitesi üzerindeki partnerships bölümünde bulunan tübitak başlığı gösteriliyor.
"ın june 2015, nevs began a collaboration with the scientific and technological research council of turkey to develop the turkish national electric car.
ın the long-term, the partnership means creating industrial synergies in development and manufacturing, and in the short-term, nevs will provide ıp and
support during the development process – from the design of vehicles, products and services to production facility set-up and go-to-market capability."
o halde bize yerli diye yutturulan otomobilin nevs tarafından tasarlanıp üretildiğini anlamış oluyor-muyuz?
hayır. araştırmaya devam ediyoruz.
bu araçlar noldu diyeceksiniz. tübitak bize yerli diye saab modellerini yutturmadı mı diyeceksiniz, evet yutturmaya çalıştı, ancak yutmadık.
daha önce tübitak'ın üreteceği müjdelenen yerli otomobillerimizin tübitak tarafından saab'tan 40 milyon euro'ya satın alınan platformlardan ibaret olduğu ortaya çıktı.
bu platformlar üzerinde tübitak tarafından ar-ge yapıldığı ve know-how tecrübesi edinildiği söylendi. 2017'ye değin her sene yollarda(?) olan ve boy boy afişlerini
gördüğümüz yerli otomobilimiz ölü bir proje olarak rafa kalktı. fakat 40 milyon euro noldu derseniz, çöpe gitti desek abes olmaz.
2) babayiğitler ve togg'un doğuşu
2017 yılında cumhurbaşkanı, tobb genel kurulunda iş adamlarına çağrı yaparak, yerli otomobilin "hayali" olduğunu belirtti ve bir babayiğit çıksın dedi.
tobb başkanı rifat hisarcıklıoğlu tobb olarak konuyu üstlenmek istediklerini açıkladı. kasım 2017'de aranan beş "babayiğit" bulundu ve imzalar atıldı.
kim bu babayiğitler?
anadolu grubu
bmc otomobil
kök grubu
turkcell
zorlu grubu ve
türkiye odalar ve borsalar birliği.
bu firmalar 25 haziran 2018'de türkiye'nin otomobili girişim grubu sanayi ve ticaret a.ş.'yi kurdu.
(bkz: togg)
bu adımla beraber yerli otomobil hikayesinde en ciddi adım atılmış oldu.
togg hızlı bir örgütlenme sürecine girdi ve proje ceo'su olarak "almanya’nın en iyi 100 yöneticisinden biri" seçilen mehmet gürcan karakaş atandı.
karakaş profesyonel adımlarla togg'u kurumsal bir hale getirdi.
3) fabrikası olmayan otomobil!
mehmet gürcan karakaş togg'un gelecek planlarını şu şekilde sıraladı:
-2019 yılı sonunda ön gösterim aracımızın örtüsünü kaldıracağız.
(bkz: 27 aralık 2019 yerli otomobilin tanıtımı)
-takip eden iki yılda fabrika tamamlanacak.
-c segmentinde bir suv olan ilk ürünümüzü 2022 yılında yola çıkartacağız.
-2030 yılına kadar ise ürün gamımızı geliştirip 5 modelle farklı ihtiyaçlara cevap vereceğiz.
-güvenli otomobiller üreteceğiz. (euro ncap 5 star hedefi)
(bkz: euro ncap'ten 5 yıldız almak)
-projemiz ile 2022 yılından itibaren 15 yıl içinde gsmh’ye toplam 50 milyar avro, cari açığa ise 7 milyar avro katkıda bulunacağız.
-5 bini doğrudan olmak üzere 20 bin kişiye ise istihdam sağlayacağız.
gördüğünüz üzere 2019 yılında bir fabrika kuracağız, yahut ürünümüzü yollara çıkaracağız gibi bir iddia bulunmamakta.
fabrikanın kurulması 2020-2021 dönemi içerinde planlanmakta.
4) ortada mühendis yok, tasarım italyan, neresi yerli?
togg yönetim binası yarın otomobilin tanıtımının da yapılacağı bilişim vadisi'nde bulunuyor. peki neler oluyor bu binada?
togg haliahzırda bünyesinde +-200 mühendis ile ar-ge çalışmalarında devam ediyor.
meraklıları için minik bir ofis içi videosu ve çalışanları görebileceğiniz bir youtube videosu bulunuyor
edit: uzun süredir yayında olan ofis videosu, entry'den sonra youtube'dan kaldırıldı.
ayrıca şirketin linkedin ağına buradan ulaşabilirsiniz.
togg'un mühendis gücünü ciddiye aldığı ve yurtdışı/yurtiçi tecrübeli mühendislere 20 bin+ tl'ye varan ücretler teklif ettiği de biliniyor.
iyi hoşta 200 mühendis bir otomobil tasarlayamıyor mu?
bildiğiniz üzere togg'un otomobili ile ilgili ilk sızan bilgilerden biri araçların italya merkezli pininfirina tarafından tasarlandığı yönündeydi.
bu bilginin sızmasının ardından gelen ilk tepkiler otomobilin italyan yapımı/yerli olmadığı üzerineydi.
peki, bir otomobili yüzde yüz yerli(!) olarak
yapabilir miyiz? cevap basit: hayır.
geleneksel üreticiler dahil bunu hiç bir firma yapamaz. dünyadaki mevcut üretim koşullarında bunu %100 başarmanız imkansız.
vidasını yapsanız derisi, derisini yapsanız yazılımını illaki bir kalemde ithalata, yahut transfere ihtiyaç duyarsınız.
buradan amerikan arabalarının yerlilik oranını inceleyebilirsiniz.
amerika'nın en yerli arabası %76 yerlilik oranı ile fiat chrysler dodge grand caravan'dır.
amerika gibi endüstri ve pazarın son derece gelişmiş olduğu bir ülkede dahi yüzde yüz yerli üretilemeyen araçlar elbette türkiye'de de üretilemeyecektir.
bu oranlara yaklaşmak bile türkiye açısından büyük bir başarı varsayılabilir. o yüzden siyasetçilerimizin yaptığı yüzde yüz yerli ve milli geyikleri boştur, boşadır.
peki neden pininfirina?
pininfirina uzun yıllardır otomobil sektörünü takip edenlerin yakından tanıdığı, kendini ispatlamış ve bu işin en iyilerinden olan bir firma.
küresel rekabet hedefi ile yola çıkıyorsanız tasarım gibi bir aracın alıcı gözündeki en önemli unsurlarından birinin rakiplerinin üstünde olmasını
hedeflemeniz gerekir. togg'da bunu farketmiş ve doğru bir adım atmıştır. pininfirina, yeni yola çıkmış bir firmaya +değer katacaktır.
5)batarya, altyapı sorunları
togg bünyesindeki zorlu grubu, yerli otomobilin batarya ve şarj sistemlerini geliştirmek üzere görevlendirildi. mayıs 2018'de çinli gsr capital ile 4.5 milyar dolar tutarında bir anlaşma imzaladı. anlaşma kapsamında zorlu grubu, 2023 yılından itibaren başta cep telefonları ve elektrikli araçlarda kullanmak üzere lityum piller üretecek.
altyapı tarafında ise zorlu energy solutions (zes) kuruldu ve otomobilin şarj altyapısı türkiye genelinde kurulmaya başlandı. bununa birlikte bir çok özel girişim de altyapı yatırımlarını hızlandırmış durumda. ayrıca tesla tarafından önümüzdeki yıl türkiye genelinde belirli noktalarda supercharger'lar da devreye alınmaya başlanacak.
(bkz: tesla supercharger)
6) üretim maliyetleri, satış fiyatı
günümüzde elektrikli otomobillerin üretiminde karşılaşılan en büyük maliyet kalemi piller.
2022 yılında 1 kwh pil hücresinin üretim maliyetinin 130 dolar civarında üretileceği varsayılıyor.
buradan yola çıkarak togg'un otomobilinin 45 kwh bir bataryaya sahip olacağını varsayarsak 5850 dolar civarı bir pil maliyeti ortaya çıkmakta.
bu kalemi ve muadil araçların maliyetleri göz önünde bulundurulduğunda otomobilin 26.500 dolar gibi (güncel kur ile 155.000 tl) bir maliyeti olması beklenebilir.
düşük kar marjı ve avantajlı vergilendirmelerin olacağını varsayarsak 175.00-225.000 bandında bir fiyatla satılabileceği yönünde iyimser bir tahminde bulunabiliriz.
maliyet ve pil teknolojisi konusunda; elektrikli otomobiller hakkında ülkemizdeki en tecrübeli isimlerden biri olan teslatürk youtube kanalının hazırladğı videoyu
izleyebilirsiniz.
teslatürk
7) sonuç
seçtiğim konu başlıklarında togg ve otomobil ile ilgili en çok eleştirilen konularda bilgi vermeye çalıştım. siyasi ve gündelik gündemlerden uzak olarak,
ben bu otomobilin üretileceğini düşünüyorum. tasarım çizgileri günümüz lüks sayılabilecek otomobilleri çizgisinde olduğunu gördüğümüz, çevreye zararı olmayan,
mühendislerimizin emeğinin olduğu ve güvenli bir otomobile binmeyi can-ı gönülden arzularım.
elbette togg bu aşamada, halkın erişebileceği ve güvenlikten taviz vermez ise bu otomobilin iç ve dış piyasada satılamaması için bir engel yok.
günümüz otomobil dünyası büyük bir değişim içerisinde. geleneksel firmalar dışında ilk defa,start-up ve yeni girişimler elektrikli otomobil dünyasında
söz sahibi konuma geliyor. umarım türkiye ve togg ekibi de pastadan payını alabilir.
kamu spotu:
sevgili yazarlar,
lütfen araştırmanın gücüne inanın. sorgulamadan kabullendiğiniz her bilgi, cehalete delalettir.
Teşekkürler."
